Międzynarodowy Dzień Teatru obchodzony jest co roku 27 marca. Święto zostało uchwalone w 1961 roku podczas 9. światowego kongresu Międzynarodowego Instytutu w Helsinkach na pamiątkę otwarcia Teatru Narodów w Paryżu 27 marca 1957 r.
Obchody Dnia Teatru zainicjował Arvi Kvimaa – fiński poeta, pisarz i reżyser teatralny. Datę uroczystości wybrano ze względu na inaugurację Teatru Narodów, czyli założenia międzynarodowego festiwalu teatralnego w Paryżu, podczas którego prezentowane są liczne spektakle, opery, balet i spektakularne widowiska. Od tamtej pory Międzynarodowy Dzień Teatru świętujemy, by promować teatr i kulturową wymianę informacji jego temat. Tego dnia organizowanych jest wiele wydarzeń, które mają na celu promocję kultury i szerzenie współpracy między ludźmi teatru.
27 marca co roku Międzynarodowy Instytut Teatralny publikuje orędzie wybranego zasłużonego człowieka teatru, które dotyczy przemyśleń związanych z teatrem i jednością kulturową. Pierwszy komunikat wysłał Jean Cocteau w 1962 roku – francuski reżyser filmowy, scenarzysta, poeta, dramaturg, malarz i choreograf sceniczny.
Tegorocznym autorem orędzia jest laureat literackiej Nagrody Nobla w 2023 r. Jon Fosse.
Orędzie Jona Fossego z okazji Międzynarodowego Dnia Teatru:
Sztuka to pokój
Każdy człowiek jest niepowtarzalny, a jednocześnie taki sam jak wszyscy inni ludzie. Niepowtarzalność jest zewnętrzna, można ją, rzecz jasna, dostrzec, ale w każdym człowieku istnieje coś wewnątrz, co należy wyłącznie do niego. Możemy to nazwać duszą albo duchem – albo nie musimy nazywać, tylko zostawić.
Ale jednocześnie, mimo różnic, jesteśmy sobie równi. Ludzie ze wszystkich części świata są fundamentalnie równi, niezależnie od języka, którym mówią, od koloru skóry i niezależnie od koloru włosów.
Może to swoisty paradoks, że jesteśmy jednocześnie równi i różni. Może człowiek jest paradoksalny w wyniku napięcia między ciałem a duchem, między tym, co najbardziej przyziemne i immanentne, a tym, co transcenduje owe materialne, przyziemne ograniczenia.
Ale sztuka, dobra sztuka, w zadziwiający sposób potrafi łączyć to, co niepowtarzalne, z tym, co uniwersalne, ba, potrafi sprawić, by niepowtarzalne, ktoś mógłby powiedzieć „obce”, stało się powszechnie, uniwersalnie zrozumiałe. Tym samym sztuka rozsadza granice między językami, częściami świata, krajami. W ten sposób łączy nie tylko to, co cechuje każdego człowieka, ale również, w nieco innym znaczeniu, to, co cechuje grupy ludzi, na przykład narody.
Sztuka nie czyni tego poprzez ujednolicanie wszystkiego, przeciwnie, pokazuje różnice, ba, obcość. W każdej dobrej sztuce właśnie to, co obce, to, czego w pełni nie rozumiemy, a mimo to na swój sposób rozumiemy, co być może można nazwać enigmatycznym, co fascynuje, ba, co tworzy transcendencję, przekroczenie, jest tym, co wszelka sztuka musi w sobie mieć i do czego musi prowadzić.
Nie przychodzi mi do głowy lepszy sposób łączenia przeciwieństw niż sztuka. Właśnie ona jest przeciwieństwem gwałtownego konfliktu, który, co zbyt często widzimy, znajduje swoje ujście w destrukcyjnych próbach zniszczenia obcego, tego niepowtarzalnie innego, nierzadko poprzez wykorzystanie najbardziej bestialskich odkryć nowej technologii. Czy to będzie terroryzm, czy to będzie wojna. Bo człowiek ma również swoją zwierzęcą stronę i kiedy napędza go instynkt, wtedy ten drugi, obcy, nie jest postrzegany jako ktoś fascynująco enigmatyczny, ale jako zagrożenie dla własnej egzystencji. Wtedy niepowtarzalność i uniwersalnie pojmowaną różnorodność zastępuje równość kolektywna i to, co inne, stanowi zagrożenie, które trzeba zniszczyć. To, co zewnętrznie inne, na przykład religia albo ideologia polityczna, stają się czymś, co trzeba zwalczyć i unicestwić.
Wojna to walka przeciwko temu, co w człowieku najgłębsze, wyjątkowe. I jest to zarazem walka przeciwko wszelkiej sztuce, przeciwko temu, co w sztuce najgłębsze.
Postanowiłem mówić o sztuce w ogóle, a nie wyłącznie o sztuce teatru, dlatego że w każdej dziedzinie sztuki, w każdej dobrej sztuce, w jej najgłębszej istocie, chodzi o to samo, chodzi o to, żeby to, co niepowtarzalne, osobliwe, stało się uniwersalne. Sztuka łączy niepowtarzalne z uniwersalnym w swoim wyrazie artystycznym. Nie poprzez usuwanie swoistości, tylko poprzez jej uwydatnianie, aby wyraźnie wybrzmiało to, co obce.
To proste. Wojna i sztuka to przeciwieństwa. Wojna i pokój to przeciwieństwa. Sztuka to pokój.
Wiadomość z języka norweskiego przetłumaczyła Halina Thylwe.
Polski Ośrodek Międzynarodowego Instytutu Teatralnego również co roku publikuje orędzie wybranego twórcy. Autorem polskiego orędzia na Międzynarodowy Dzień Teatru w tym roku będzie Jakub Skrzywanek.
Jakub Skrzywanek – reżyser teatralny młodego pokolenia, dyrektor artystyczny Teatru Współczesnego w Szczecinie, autor tekstów. Absolwent Wydziału Reżyserii Dramatu w Akademii Sztuk Teatralnych w Krakowie oraz Filologii Polskiej na Uniwersytecie Wrocławskim. Współpracuje z Teatrem Powszechnym w Warszawie i Teatrem Polskim w Poznaniu. Ostatnia premiera w reżyserii Skrzywanka odbyła się 23 marca w Teatrze Powszechnym w Warszawie, czyli sztuki pt. “Człowiek z papieru. Antyopera na kredyt”.
Z okazji Międzynarodowego Dnia Teatru warto wybrać się do wybranych instytucji kulturalnych. 27 marca w naszym regionie możemy udać się do:
- Zdrojowego Teatru Animacji w Jeleniej Górze na spektakl “Krawiec Pan Niteczka” o godz. 10:00 – sztuka skierowana do młodszych widzów w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym.
- Teatru Zdrojowego im. Henryka Wieniawskiego w Szczawnie-Zdroju na darmowe zwiedzanie teatru w godzinach: 10:00 – 18:00.
- Centrum Kultury Muza w Lubinie na dzień otwarty w godzinach: 9:00 – 14:00, w ramach którego odbędzie się zwiedzanie zaplecza sceny, poznawanie tajemnic świata teatru i tajnik prac aktora w grupach max. 25-osobowych. Wstęp jest bezpłatny, natomiast konieczna jest wcześniejsza rezerwacja pod nr tel.: 728 897 757
Źródło: Orędzie na 62. Międzynarodowy Dzień Teatru — Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego (instytut-teatralny.pl) Jakub Skrzywanek | Teatr Współczesny w Szczecinie (wspolczesny.szczecin.pl)
